Złowroga Ostryga poleca - Skandynawskie kryminały

Coś jest na rzeczy z tą Skandynawią. Od mojej ostatniej wizyty w Szwecji minęło około 5 lat i niekoniecznie pozytywne wrażenia wszechobecnej depresji zdążyły się już trochę zatrzeć. Do dziś nie mam pojęcia z czego wynikały. Może to ta marcowa aura, może nienajlepiej dobrana grupa, może jeszcze kilka innych „może”… W każdym razie z wyjazdu zapamiętałam, że Sztokholm to jedno z absolutnie najpiękniejszych miast, jakie kiedykolwiek widziałam, że szwedzkie klimaty trochę mnie przerażały, i że za baterie do wyładowanej cyfrówki zapłaciłam w kiosku 90 złotych (nie, nie pasowały do mojego aparatu, za to do dziś leżą w szafce i przypominają mi, że może warto sprawdzić kurs walut przed wyjazdem).

W Finlandii to była inna rozmowa. Tam jechałam z ludźmi, których traktowałam , i z którymi czułam się jak z rodziną (fakt, że dwoje z nich rzeczywiście było moją rodziną mógł mieć z tym jakiś związek). Mało tego, wszyscy, których spotkaliśmy na swojej drodze robili co mogli, żebyśmy czuli się jak w domu. Wyjazd bajka, od początku do końca (mimo szoku doznanego po informacji, że kolacja rzeczywiście była z renifera i nurkowaniu w przerębli – tak, kiedy instruktor tłumaczy „zamoczcie się cali, ale bez głowy”, to ja jestem tą, która zrozumie to dokładnie na odwrót).

Norwegia jeszcze przede mną, ale odkąd fiordy są na trzecim miejscu na mojej liście miejsc do odwiedzenia, myślę, że w trochę mniej, niż bardziej oddalonej przyszłości akurat ten plan się urzeczywistni. 

Póki co, przez ostatnie kilkanaście miesięcy Skandynawia zarysowała się w moim umyśle w zupełni nowy sposób. Pewna surowość, obecna w klimacie i estetyce zaczęła fascynować, przyciągać z niewyjaśnionych przyczyn. Trochę na zasadzie „bo wydaje się, że fajnie”, a trochę przez to, co zaczęło pojawiać się na ekranie mojego komputera i wieczorem w ręce – parę filmów i książek. O nich będzie dzisiaj mowa.

Nie często wpadały mi w ręce kryminały. Mimo tego, że ciężko określić czy z czytanych gatunków jakiś plasował się u mnie na uprzywilejowanej pozycji, to kryminały były naprawdę na szarym końcu tego zestawienia. Do ubiegłych wakacji. Wtedy szły jeden za drugim. Wieczór w wieczór. Wciągały tak, że mogło sobie dzwonić, walić, taranować, a ja bym czytała. A te skandynawskie najbardziej. Pewna autentyczność w prozie – to chyba najlepsze określenie, na jakie jestem w stanie się zdobyć, żeby określić co wyróżnia je na tle innych. Oto trzy z nich, które najbardziej utkwiły mi w pamięci. 

 Stieg Larsson „Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet”

Szczęśliwie dla mnie, na temat tej trylogii było już wiele powiedziane. Szczęśliwie, bo wstęp był tak długi, że sądzę, że jeśli ktoś dotrwał do tego momentu, to powinnam być mu szczerze wdzięczna i nie męczyć zbytnio potokiem wywodów. U mnie zaczęło się od filmu – „Dziewczyny z tatuażem”. Hollywoodzkiej wersji. Tak wiem, szwedzka znacznie lepsza, ale to już temat na inny post. Nic nie poradzę, że ten po prostu napatoczył się jako pierwszy. I wiecie co? Craig w tych śmiesznych old schoolowych okularach, swetrze i spodniach od piżamy, mało przyjazny klimat i oszczędność przekazu okazały się czymś jak najbardziej dla mnie. Po książki sięgnęłam jednak dopiero tego lata. Znałam już historię. Wiedziałam jak to się skończy. I co? 700 stron pochłonęłam w dwa wieczory, bo nie potrafiłam się oderwać. Poziom zawikłania był idealnie wyważony i , co najważniejsze, ani przez chwilę nie miałam wrażenia przerostu formy nad treścią. Nie zabrałam się od razu za tom drugi, bo kilkanaście tygodni temu „Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet” było chyba piątym kryminałem z rzędu, jaki czytałam i potrzebowałam już zmiany.  Sięgnę po nią niedługo. Mam nadzieję, że tak samo przytwierdzi mnie do fotela.

  Jonas Jonasson „Stulatek, który wyskoczył przez okno i zniknął”

No dobra. Nie jestem pewna, czy powinno się kwalifikować tę powieść jako kryminał, ale zaryzykuję. Nie miałam pojęcia czego się spodziewać, bo ok, powieść szwedzkiego dziennikarza (a ja przecież jestem teraz taka ‘pro’ jeśli chodzi o szwedzkie klimaty), ale o dziadku, który zwiał z domu spokojnej starości! O jak mnie ta książka zadziwiła! Do pięćdziesiątej strony były już dwa morderstwa, akcja wartka jak mały potok, a to wszystko z nutą dokładnie takiego wariactwa, jakie w literaturze zwyczajnie sobie cenię. Mało tego, akcja toczy się dwutorowo. Mamy część, gdzie główny bohater – Allan Karlsson – w swoich nieurodziwych kapciach włóczy się po Szwecji, pakując się w sytuacje ekstremalnie absurdalne, a wszystko to przeplecione historiami z życia staruszka (umówmy się, sto lat – trochę mogło się tego nazbierać). I to chyba jest najlepsza część powieści. Okazuje się, że Karlsson znał przynajmniej kilku prezydentów, premierów, dyktatorów, konstruował bomby, żył sobie spokojnie przez kilkanaście lat na jednej z azjatyckich wysp, żeby potem stać się agentem wywiadu. Napisane z taką fantazją, że autentycznie cieszyłam się, widząc, że dochodzę do kolejnego rozdziału z retrospekcją. 

      Jo Nesbo „Karaluchy”

Przyczynami, dla których zabrałam się za Karaluchy był artykuł mojego zdecydowanie ulubionego redaktora z Harper’s Bazaar o norweskich autorach (akurat o Nesbo jedynie wspomniał, ale zaszczepił we mnie ten rodzaj nieposkromionej ciekawości) i tania księgarnia we Wrocławiu, gdzie szukałam czegoś na dłuższą podróż pociągiem. No i jak zwykle, zanim zorientowałam się, że nie zaczynam od początku serii, byłam już w połowie książki. I co tam znalazłam?

Mamy Harry’ego Hole’a – detektywa z problemami, o którym wiemy, że wszyscy chcą go usunąć z pola widzenia, bo stanowi na nim jedynie irytującą plamkę, psującą ogólny obraz, jednak przypadkiem jest genialny w tym, co robi, więc głupio tak się go  pozbyć. Tym bardziej, że kiedyś rzeczywiście coś udało mu się ustalić. Już trudno, że nieposłuszny. Mamy morderstwo dyplomaty, mamy duszne tajlandzkie klimaty. Mamy też trochę brudu (dosłownie i w przenośni) i co raz bardziej zagęszczającą się atmosferę.

Ostrzegam, że oprócz peanów na temat twórczości Nesbo, zdążyłam już spotkać się z opiniami, że za mocne, za ciężkie… To już zależy od indywidualnych preferencji. Ja na pewno będę serię kontynuowała. Tym bardziej, że oprócz wątków doraźnych, pozostaje też kilka kwestii, z którymi nasz bohater będzie zmagał się jeszcze długo po zamknięciu sprawy. A to dopiero w następnych książkach. 

A teraz Wasza kolej. Jakieś rekomendacje, opinie, polecenia? Godne uwagi pozycje, całe nurty albo konkretny autor? Znajdą się jacyś fani kryminałów? Czekam z niecierpliwością ;)